ساعت نجومی چیست و چگونه آن را تنظیم و نصب کنیم؟

ساعت نجومی چیست و چه تعریفی دارد؟

این ساعت دستگاهی است که سازوکار و نظام متفاوتی دارد، اطلاعات مرتبط با نجوم را بر صفحات خود درج نموده و آن‌ها را نشان می دهد. این اطلاعات گاهی حاوی نمودارهایی از نقشه‌های خورشید و ماه، جایگاه سیاره‌ها و همچنین موقعیت و شرایط صور فلکی است‌. نوعی از ساعت‌های نجومی موجودند که ساختاری مشابه فتوسل ها دارند اما برای عملی کردن هدف معین شده و عملکرد اختصاصی خود، وابسته به وجود نور و روشنایی در فضا نیستند.

این دسته از دستگاه‌های نجومی که با هدف بهبود در روند استفاده از انرژی و ممانعت از مصرف بی‎رویه آن و به عبارتی برای صرفه‌جویی در برق ساخته شده‌اند، به واسطه دریافت اطلاعات شاخصی از قبیل فرمول‌های مرتبط با نجوم، شرایط نسبی قرارگیری و جایگاه خورشید و همچنین اطلاعات در زمینه جغرافیا، هنگام طلوع و غروب آفتاب را معین می‌کنند. این سیستم‌ها در زمان غروب آفتاب فعال‌اند و به هنگام طلوع آفتاب فعالیت آن‌ها متوقف می‌شود. به عبارت دیگر ساعت های نجومی دستگاه‌هایی هستند که مکانیسم آن‌ها مدیریت اتوماتیک میزان نور و روشنایی محیط است.

این ساعت‌ها زمان طلوع آفتاب و یا غروب کردن آن را حساب می‌کنند و به این وسیله روشنایی و میزان نور فضا را مدیریت می‌کنند، آن هم بدون اینکه به دریافت نور و روشنایی نیازمند باشند. ساعت‌های نجومی این فعالیت را به وسیله کسب اطلاعات از طول و عرض جغرافیایی نواحی مختلف به انجام می‌رسانند.

همه این‌ها سبب می شود که دقت این دستگاه نجومی در نحوه مدیریت و کنترل بسیار بالا باشد، چراکه تمام این فعالیت‌ها بدون وجود نور صورت می‌گیرد. پس از بیان این توضیحات درباره ساعت نجومی، بد نیست برای بهتر نشان دادن موارد کارایی‌اش، نحوه کارایی آن را با فوتوسل مقایسه کنیم. اما قبل از آن لازم است به شرح مختصری درباره فوتوسل بپردازیم.

فتوسل چیست؟

فتوسل ها ابزارهایی هستند که با اتکا به زمان طلوع یا غروب آفتاب و یا در نمونه‌های دیگر، به واسطه نقشه‌های درج شده در سیستم کامپیوتر، می‌توانند به روشن و خاموش کردن یا فعال و غیرفعال کردن تجهیزات برقی مانند یک لامپ بپردازند‌.

ممکن است نام فتوسل‌های نجومی به گوشمان خورده باشد. در این باره لازم است بگوییم که این فتوسل‌های نجومی در واقع همان ساعت‌های نجومی هستند که از نیاز به گرفتن نور و روشنایی مبرا خواهند بود. (این ویژگی عدم نیاز به دریافت نور، سبب می‌شود که بتوانیم این دستگاه ها را در داخل تابلوهای برق تعبیه کنیم.)

فتوسل‌های نجومی با استناد به برنامه‌ها و طرح‌های درج شده در سیستم کامپیوتر، زمان دقیق و حساب شده طلوع و غروب آفتاب را معین نموده و بر مبنای آن به روشن و یا خاموش کردن چراغ‌ها و لامپ‌ها می‌پردازند.

این دستگاه‌ها قادر هستند تا برای مشارکت در صرفه‌جویی برق و انرژی، کوتاه شدن زمان روزها در زمستان و یا بلند شدن زمان روزها در تابستان را نیز دریافت و ثبت کنند و بر این اساس تنظیم شوند.

نحوه تنظیم فتوسل نجومی نیز به این صورت است که در گام نخست به ثبت و تنظیم کردن ساعتی که در داخل سیستم دستگاه قرار دارد مبادرت می‌ورزیم و در گام بعدی نیز بر مبنای جغرافیای مراکز استان‌ها، یک کد معین شده را در دستگاه ثبت می‌کنیم؛ در نهایت زمان دقیق فعال و غیر فعال شدن (روشن و خاموش شدن) سیستم، تنظیم و عملی می‌شود‌.

اما چرا می‌توان ساعت نجومی را به فتوسل ترجیح داد؟

مدار تعیین وضعیت فتوسل‌ها به گونه‌ای است که ناگزیریم این دستگاه‌ها را حتما در محیط‌های باز قرار دهیم و از تعبیه آن‌ها در مکان‌های سر پوشیده صرف نظر کنیم. لذا دوام و عمر این سیستم‌ها به واسطه حضور در موقعیت‌های مکانی مختلف که چندان هم مطلوب نیستند، در خطر قرار می‌گیرند. قرار دادن فتوسل‌ها در فضاهای باز، یعنی قرار دادن آن‌ها در معرض بارندگی، تغییرات محیطی و آب و هوایی، گرما و سرمای هوا، گرد و غبار ناشی از انواع بادها، تابش مستقیم اشعه‌های مضر خورشید و… که همگی سبب تسریع روند از بین رفتن فتوسل‌ها می‌شوند.

در ساخت ساعت‌های نجومی سنسورهایی نظیر سنسورهای چشمی، به کار نرفته است و بنابراین می‌توانیم این سیستم ها را در مکان هایی که حتی اندک نوری در آن‌ها وجود ندارد، نصب کنیم؛ (مانند انواع تابلوها)! استفاده از ساعت‌های نجومی در این مکان‌ها که در آن‌ها اقدامات احتیاطی به میزان قابل توجهی رعایت می‌شود، سبب سلامت دستگاه و افزایش عمر مفید آن خواهد شد.

علاوه بر این‌ها، از آنجا که ساعت‌های اتمی برای فعالیت خود به نور احتیاح ندارند و تغییرات و نوسانات در زمینه میزان روشنایی محیط نیز کوچک‌ترین خللی در کارایی آن‌ها ایجاد نمی‌کند. در نتیجه از کیفیت عملکرد این ساعت‌ها در فضاهای تاریک یا مرطوب مثل بارندگی‌ها یا عدم وجود نور خورشید کاسته نمی‌شود و همچنان قادر هستند به روشن یا خاموش کردن دستگاه‌ها و لامپ‌ها و چراغ‌ها به موازات زمان طلوع یا غروب آفتاب بپردازند.

بنابراین استفاده از ساعت‌های نجومی گزینه بهتری تلقی می‌شود و ضریب امنیت را نیز تا حد قابل اعتنایی افزایش می‌دهد و به طور کلی طرز کار با ساعت نجومی، به مراتب ساده‌تر بوده و از کیفیت فراتری نیز برخوردار است.

آموزش نصب ساعت نجومی

ساعت‌های نجومی را می‌توان در داخل تابلوها نصب کرد و به این وسیله به امنیت جایگاه آن‌ها افزود.
برخی از انواع ساعت‌های نجومی در داخل سیستم خود مجهز به مموری هستند و قادرند از فضای این حافظه استفاده نموده و جغرافیای هر یک از استان‌ها را به صورت کدها یا شماره‌هایی مجزا، در آن ثبت نمایند. هر کدام از این کدها و شماره‌ها برای یک منطقه در نظر گرفته شده است.

علاوه بر این‌ها شرایطی نیز فراهم آمده است تا بتوانیم از طریق شبکه اینترنت طول و عرض جغرافیایی محل مورد نظر خود را بیابیم و آن را در دستگاه ساعت نجومی خود درج نماییم تا بسته به زمان طلوع و غروب آفتاب، محل مورد نظر ما روشن یا خاموش شود.

برای نصب کردن صحیح این ساعت‌های نجومی لازم است فاز و نولی را در قسمت ورودی اجرا نماییم؛ البته فازی خروجی نیز موجود است که آمپرهای متفاوتی دارد. هم فاز خروجی و هم نول را می‌توانیم بدون واسطه و به شکل مستقیم به دستگاه مصرف کننده اتصال دهیم.

در این زمینه ذکر این نکته لازم است که اگر قصد متصل کردن ساعت نجومی به دستگاه‌های تولید روشنایی کم مصرف را داشته باشیم، می‌توانیم این اتصال را به واسطه خروجی آن صورت دهیم. اما در صورتی که می‌خواهیم این ساعت را به آن دسته از دستگاه‎های روشنایی وصل کنیم که مقدار جریان مورد نیاز آن‌ها بیشتر از مقدار جریانی است که روی خود سیستم نوشته شده، لذا استفاده از کنتاکتور به انضمام جریان خروجی، ضروری است.

تنظیمات ساعت نجومی

ساعت نجومی را از هر مارک و برندی که خریداری کنیم، مسلما کاتالوگ نقشه دستگاه و یا دفترچه راهنمای آن را نیز دریافت خواهیم نمود و با جستجوی بخش تنظیمات و ورود به این قسمت، قادرهستیم دستگاه را به شیوه دلخواه خود تنظیم نماییم. تاریخ و ساعت، تفاوت و اختلاف زمانی فصل تابستان و زمستان، بازه زمانی روشن و خاموش و فعال و غیر فعال بودن سیستم، همه و همه قابل تنظیم هستند و می‌توانیم دستگاه های تولید روشنایی خود را با ساز و کار اتوماتیک خاموش و یا روشن نماییم.

ساعت نجومی چگونه کاربردهایی دارد؟

از آنجا که ساعت‌های نجومی قابل تعبیه در انواع تابلوها هستند و از خطرات ناشی از عوامل طبیعی و محیطی نیز مصونند، بنابراین می‌توان به نصب آن‌ها در محیط های گوناگونی نظیر فروشگاه‌های تجهیزات برقی و الکتریکی، پارک‌ها و فضاهای سبز و معابر گوناگون و خیابان های مختلف اقدام نمود.

ساعت نجومی چه مزایایی دارد؟

• می‌توان این دستگاه را در معابر گوناگون و مکان‌های مختلف عاری از نور و روشنایی نصب نموده و از امکانات آن به شکل تمام و کمال استفاده کرد. (تاریکی یا روشنایی فضا در نحوه و کیفیت عملکرد این دستگاه موثر نیست.)
• دارای باتری‌هایی از جنس لیتیوم است و به شارژ کردن احتیاج ندارد.
• در انواع شرایط طبیعی و محیطی قابل استفاده است.
• لامپ‌ها و چراغ‌های آن را می توان به صورت دستی نیز روشن و خاموش نمود‌.
• در تعیین زمان طلوع و یا غروب آفتاب، با دقت چشمگیری عمل می‌کند.
• می‌توان به واسطه آن زمان و ساعت فصول زمستانی و تابستانی را عوض کرد.
• در صورت قطع شدن ناگهانی جریان برق ورودی، قادر است تنظیماتی نظیر ساعت و یا تاریخ را ثبت نماید.
• تایمر موجود در دستگاه در بازه اعداد ۱ تا ۱۲ قابل تنظیم است‌.
• این دستگاه داری کدهای پشتیبان است که استفاده از سیستم و دستیابی به امکاناتش را به شکلی ساده فراهم می نماید.

سخن پایانی

شما چه تفاوت‌های دیگری بین ساعت نجومی و فتوسل می‌شناسید؟ سایر کاربردهای ساعت نجومی کدامند و این ساعت چطور به بهبود شرایط زندگی کمک می‌کند؟ نظریات خود را در بخش پرسش و پاسخ وبلاگ استادکار با ما در میان بگذارید.