نصب کنترل بار

کنترل بار به‌صورت کلی نوعی دستگاه یا وسیله است که از موتورهای برقی و الکتریکی در برابر جریان‌های اضافه‌بار محافظت می‌کند. کنترل بار در هنگام تشکیل جریان برقی اضافه، جریان برق مدار اصلی را قطع خواهد کرد و این دستگاه مناسب‌ترین وسیله در مقایسه با بی متال‌ها است. در خروجی دستگاه کنترل بار به‌طور عمده همیشه یک رله وجود دارد و قطع نمودن یا وصل کردن این رله در کنترل بار نشانگر وضعیت کلی شبکه برق خواهد بود.

کنترل بار همچنین از سایر وسایل و تجهیزات درون تابلو برق در برابر اضافه جریان بار محافظت خواهد کرد. دستگاه‌های کنترل بار اکثراً در دو نوع کنترل بارهای تک فاز و سه فاز ساخته می‌شوند. از کنترل بار تک فاز و سه فاز بیشتر در انواع مختلف تابلوهای برق، مدارها، الکتروموتورها و … استفاده خواهد شد. کنترل بار به‌طور عمده از طول عمر بسیار زیادی بهره‌مند بوده و میزان استهلاک آن بسیار کم است. قیمت کنترل بار به‌طور عمده به عواملی از قبیل برند سازنده آن، تعداد فاز کنترل بار، نوع کنترل بار، میزان رنج جریان قابل تنظیم، نوع دیجیتالی یا آنالوگی دستگاه و … بستگی دارد.

تفاوت کنترل بار و بی متال

در بخش زیر به مهم‌ترین تفاوت‌ها میان بی متال و کنترل بار پرداخته خواهد شد:

☑️ بی متال به‌صورت مستقیم به‌وسیله گرما یا حرارت فعالیت کرده و به شکل مکانیکی نیز عمل خواهد کرد ولی کنترل بار با استفاده از ترانس‌های جریان کوچک که بر روی آن قرارگرفته، جریان مدار را تشخیص می‌دهد و در صورت زیادشدن بار، مدار فرمان قطع خواهد شد.

☑️ میزان دما و حرارت مکان یا محیط موردنظر اساساً تا حدود بسیاری بر روی بی متال تأثیر خواهد گذاشت ولی کنترل بار نیز بدون توجه به دمای محیط، در هر میزان دمایی فعالیت می‌کند.

☑️ در مدار قدرت، بی متال به‌صورت مستقیم به سه فاز وصل می‌شود ولی در کنترل بار سه فاز بالای دستگاه با استفاده از سیم‌های نازک متصل خواهد شد و کنترل بار با مدار قدرت هیچ‌گونه ارتباطی نخواهد داشت.

☑️ کنترل بارها به‌طور عمده از قابلیت تنظیم میزان جریان برق برخوردار هستند ولی بی متال‌ها این قابلیت را ندارند.

روش کار کنترل بار

به‌صورت کلی از مهم‌ترین مسائل قابل‌توجه در زمینۀ کنترل بار می‌توان به چگونگی کارکرد این دستگاه‌ها اشاره کرد. رله کنترل بار عموماً شامل سه ترانس جریان داخلی است که میزان جریان هر یک از فازها را مانند یک دستگاه آمپرمتر کنترل و اندازه‌گیری می‌کند و با میزان جریانی که اپراتور آن را تنظیم کرده، مقایسه خواهد شد. در صورت افزایش جریان برق و یا هرگونه تغییر جزئی در کنترل بار، رله کنترل بار وارد عمل خواهد شد و مدار اصلی را قطع می‌کند. به‌طورکل در هنگامی‌که از رله کنترل بار برای محافظت بار موتور استفاده می‌شود، می‌توان برای زیادتر کردن دقت عملکرد و کارکرد درست و مناسب، از یک پیچ ‌تنظیم زمان تأخیر نیز استفاده کرد تا میزان جریان استارت موتور سبب قطع شدن رله دستگاه نشود.

طریقه نصب کنترل بار

نصب کنترل بار نیز مانند بی متال بوده و کنترل بار بعد از کنتاکتور قرارگرفته می‌شود و در آنجا نصب خواهد شد. برای نصب کنترل بار باید در گام نخست سه سیم دارای جریان برق از سه کانال مشخص‌شده بر روی رله (حفره) عبور داده شود و در مدار فرمان کنتاکتور، ترمینال‌های 15 و 16 را شکل سری شده قرارگرفته شود. در هنگام قطع شدن جریان برق از ترمینال 18 به‌طور عمده به‌عنوان سیگنال هشداردهنده استفاده می‌شود. تغذیه کنترل بار همچنین به ترمینال تغذیه A1 و A2 در مدار وصل می‌شود. بعد از نصب کنترل بار عموماً باید به این نکته توجه کرد که میزان جریان AC در مدار دارای جهت خاصی نبوده و عبور دادن میزان جریان AC از درون کانال در کارکرد کنترل بار نیز تأثیری خاصی ایجاد نخواهد کرد.

تنظیم کنترل بار دیجیتال

در قسمت‌های فوق به روش نصب کنترل بار نیز به‌طور عمده اشاره شد، حال به موضوع نحوه تنظیم کنترل بار نیز اشاره خواهد شد:

نحوه تنظیم کردن کنترل بار دیجیتال بسیار ساده‌تر از نوع‌های آنالوگ بوده چون‌که در کنترل بار دیجیتال به علت مجهز بودن به نمایشگرهای مخصوص، کلیه موارد و پارامترها نمایش داده می‌شود و همچنین هر نوع خطایی بر روی آن نمایش گر نمایش داده خواهد شد. تنظیم نمودن کنترل بار دیجیتال عموماً به‌صورت زیر خواهد بود:

⏹️ با استفاده از قطع کردن یا وصل نمودن منبع تغذیه رله برای چند ثانیه

⏹️ تنظیم کردن با استفاده از کلید ریستی که بر روی کنترل بار قرارگرفته شده و همچنین با استفاده از گزینه ریست خودکار که با متصل شدن دو ترمینال T1 و T2 به کنترل بار بعد از چند دقیقه صورت می‌گیرد.

 نحوه عیب‌یابی کنترل بار

در هنگام وجود خطا و قطع شدن رله کنترل بار، مشکل و خطای ایجادشده بر روی نمایشگر کنترل بار نمایش داده می‌شود و چراغ یا آلارم چشمک‌زن مربوط به خطا روشن خواهد شد. در قسمت زیر به انواع خطا و نحوه رفع آن‌ها اشاره خواهد شد:

? در هنگام قطع شدن رله در اثر زیادشدن میزان جریان، بر روی نمایشگر کنترل بار پیام یا اخطار Lod نمایش داده خواهد شد و چراغ چشمک‌زن OL نیز روشن می‌شود.

? در موقع قطع شدن رله در اثر کمتر شدن میزان جریان، بر روی نمایشگر کنترل بار پیام یا اخطار Unc نمایش داده می‌شود و چراغ چشمک‌زن UL فعال خواهد شد.

? در صورت قطع شدن رله براثر عدم تقارن جریان‌ها بر روی نمایشگر کنترل بار اخطار Ubc نمایش داده خواهد شد و چراغ چشمک‌زن %A فعال می‌شود.

? در صورت وقوع هر یک از موارد فوق، با فشار دادن هم‌زمان کلیدهای مثبت و منفی یا یک‌بار قطع و وصل کردن جریان تغذیه، دستگاه ریست شده و مشکلات بالا رفع می‌شود.

سخن پایانی

در مطلب بالا به موضوع کنترل بار چیست، نصب کنترل بار، روش نصب کنترل بار و … پرداخته شد. کنترل بار به‌صورت کلی جزء یکی از پرکاربردترین وسایل و تجهیزات برقی در برق صنعتی است و استفاده کردن از این نوع وسایل حفاظت کننده یا کنترل‌کننده در مدار باعث زیادتر شدن ایمنی و همچنین افزایش طول عمر وسیله‌های مرتبط خواهد شد. با استفاده از کنترل بار عموماً می‌توان از الکتروموتور در برابر مشکلات و آسیب‌های مختلف مراقبت نمود و به‌صورت لحظه‌ای میزان جریان برق عبوری از مدار را بررسی کرد. استفاده از دستگاه کنترل بار در تجهیزات برقی نیز امری حیاتی و ضروری بوده و در صورت استفاده نکردن از کنترل بار در آینده انواع مختلف مشکلات به وجود خواهد آمد.