فتوسل در کل وسیله‌ای مقاومتی بوده که به نور حساس است. میزان نور متناسب فتوسل با مقدار نوری که دریافت می‌شود، ممکن است متفاوت باشد درنتیجه به فتوسل نیز مقاومت وابسته به نور گفته خواهد شد. دستگاه‌های فتوسل در کل از کاربردهای بسیار زیادی برخوردار بوده و در مکان‌های گوناگونی استفاده خواهند شد. به‌طورکلی با کمتر شدن میزان نور در فتوسل، مقاومت فتوسل زیادتر می‌شود و همچنین با افزایش میزان نور، مقاومت فتوسل کاهش می‌یابد. از فتوسل (photocell) در جهت روشن یا خاموش نمودن چراغ‌های خانه و خیابان، سلول‌های خورشیدی، حسگرهای تشخیص دود، لنز انواع دوربین‌های عکاسی و دوربین‌های حرفه‌ای استفاده خواهد شد.

سیم‌کشی فتوسل

شیوه‌ی سیم‌کشی فتوسل در اصل مشابه با کلید تک پل بوده و فقط دارای یک تفاوت جزئی در شیوه سیم‌کشی بوده، آن‌هم اضافه کردن یک سیم نول بیشتر به دستگاه است. فتوسل به‌طورکلی یک دستگاه الکتریکی بسیار عالی محسوب می‌شود و ازاین‌رو هر دستگاه الکتریکی به یک سیم فاز و یک سیم نول نیاز دارد.

برای نصب و سیم‌کشی فتوسل اساساً باید به بعضی از موارد و نکات ایمنی ضروری توجه شود برای نمونه در موقع سیم‌کشی فتوسل حتماً حداکثر میزان جریان فتوسل باید در نظر گرفته شود و یا در محیطی که از لامپ‌های بسیار زیاد استفاده‌شده، فتوسل نمی‌تواند کلیه‌ی جریان موردنیاز را تأمین کند؛ بنابراین استفاده کردن از یک کنتاکتور خاص برای تقویت جریان رله فتوسل امری لازم و ضروری به‌حساب می‌آید. در این شیوه دستگاه فتوسل به کنتاکتور فرمان روشن و خاموش شدن چراغ را می‌دهد.

مکان نصب فتوسل

فتوسل نوری به‌صورت کلی دستگاهی مقاومتی بوده که به نور و روشنایی حساس است و میزان مقاومت فتوسل با کاهش یا افزایش نور، کم‌وزیاد خواهد شد و در آخر سبب بسته شدن این دستگاه در مدار نیز می‌شود.
از تفاوت اصلی دستگاه فتوسل با کلیدهای ساده و معمولی مانند کلید تک پل، کلید دو پل، کلید صلیبی، کلید تبدیل و … می‌توان به روشن و خاموش نمودن لامپ بدون حضور فیزیکی فرد اشاره کرد. این نوع وسیله مانند یک کلید اتوماتیک لامپ یا هر نوع مصرف‌کننده دیگر را روشن و خاموش خواهد کرد. از مهم‌ترین کاربردهای فتوسل نوری می‌توان به استفاده از فتوسل در تیر چراغ‌برق خیابان و لامپ‌های خودکار حیاط اشاره نمود که در هنگام غروب آفتاب، لامپ روشن و در هنگام طلوع خروشید لامپ خاموش می‌شود.

مکانیزم فرایند فتوسل اساساً به این صورت خواهد بود که در هنگام نصب فتوسل، مقاومت فتوسل زیاد می‌شود و درنتیجه ترتیب خروجی آن‌که باید به‌وسیله‌ی سیم قرمزرنگ متصل به فتوسل به لامپ (مصرف‌کننده) برسد، ولتاژ مناسب نخواهد داشت و مصرف‌کننده قطع خواهد شد. در هنگام شب پایداری و مقاومت نوری فتوسل کم شده و سبب روشن شدن مدار و مصرف‌کننده (لامپ) می‌شود. محل نصب و سیم‌کشی فتوسل معمولاً با توجه به نوع و مدل دستگاه فتوسل مشخص خواهد شد. فتوسل های ساده یا فتوسل های نوری برای کارکرد خود به نور نیاز دارند پس فتوسل های نوری نباید در مکان‌های تاریک و سرپوشیده نصب شوند. در هنگام سیم‌کشی فتوسل غالباً نباید در مکان نصب فتوسل منبع نور دیگری به‌غیراز خورشید وجود داشته باشد.

شیوه‌ی نصب و سیم‌کشی فتوسل سه سیم

فتوسل های ساده یا نوری در اصل شامل سه سیم هستند و در رنگ‌های سفید، سیاه و قرمز موجود می‌باشند. سیم سیاه در فتوسل به‌عنوان فاز اصلی، سیم سفید در فتوسل به‌عنوان نول و سیم قرمز در آن به‌عنوان فاز برگشتی کلید معرفی می‌شود. در بدنه فتوسل ساده یا نوری به‌صورت کلی یک سری از اطلاعات درج خواهد شد. در بخش زیر به عمده‌ترین اطلاعات درج‌شده در قسمت بدنه فتوسل اشاره خواهد شد:

1- ظرفیت ولتاژ فتوسل

2- رنگ‌بندی سیم‌های موجود در فتوسل و …

به‌طور نمونه اگر بر روی فتوسل عبارت Max جریان 10 آمپر نوشته‌شده باشد به معنای این است که حداکثر مصرف‌کننده‌ی (لامپ) قابل اتصال به دستگاه باید به میزان 10 آمپر باشد و اگر بیش از این شود، دستگاه فتوسل مربوطه آسیب خواهد دید. رنگ‌بندی سیم‌های موجود در فتوسل به‌صورت زیر است:

1- IN (سیم‌های ورودی): سیاه‌وسفید (فاز و نول)

2- OUT (سیم‌های خروجی): سفید و قرمز (نول و فاز خروجی)

برای نصب فتوسل به دیوار می‌توان از پایه‌ها و پیچ‌های مخصوص نصب فتوسل که همراه بسته‌بندی فتوسل است، استفاده کرد. شیوه نصب فتوسل سه سیم عموماً به شرح زیر است: برای نصب فتوسل در ابتدا باید پایه‌های فلزی در زیر فتوسل به‌وسیله‌ی پیچ‌های کوچک بسته شود و سمت دیگر پایه با استفاده از پیچ و رول‌پلاک به دیوار مکان موردنظر متصل شود.
سیم سیاه در فتوسل یا سیم فاز در کل به برق شهر متصل شده و سیم سفید یا سیم نول به نول شهری نیز وصل می‌شود و همچنین سیم قرمز از یک سمت به نول و از سمت دیگر به لامپ بسته خواهد شد.

آموزش سیم‌کشی فتوسل سه سیم

در گام نخست برای سیم‌کشی فتوسل سه سیم، سیم فاز برق شهری به سیم مشکی فتوسل متصل شده و همچنین سیم سفید فتوسل به دیگر سیم برق شهری وصل می‌شود. بر طبق مدار سیم‌کشی دستگاه فتوسل باید سیم قرمز فتوسل به یک سمت لامپ بسته شود و درنتیجه ابتدا یک‌فاز و نول به لامپ قرار داده می‌شود و بعداً سیم قرمز فتوسل به سیم فاز لامپ متصل خواهد شد. در گام بعدی سیم نول لامپ به سیم سفیدرنگ فتوسل (سیم نول)، متصل می‌شود؛ بنابراین در موقع سیم‌کشی فتوسل و متصل شدن فتوسل به لامپ در اصل سه سیم نول وجود خواهد داشت که یکی از آن‌ها مربوط به سیم نول دستگاه فتوسل، یکی دیگر به برق شهری و دیگری سیم نول لامپ است.

در موقع خاتمه یافتن فرایند نصب و سیم‌کشی فتوسل، باید مکان یا محل اتصالات به‌خوبی به‌وسیله‌ی چسب برق عایق‌کاری شود و بعداً صحت و درستی آن بررسی و ارزیابی خواهد شد. برای بررسی سالم بودن فتوسل، باید فتوسل را به برق شهری وصل کرد و سپس روی فتوسل پوشانده شود تا هیچ نوری به آن نفوذ نکند و در آخر نیز منجر به‌ عکس‌العمل فتوسل خواهد شد. اگر فتوسل سالم باشد، باید در هنگام پوشاندن فتوسل، لامپ روشن شود و با برداشتن پوشش مخصوص از روی فتوسل لامپ نیز به طبع خاموش خواهد شد.

مدت‌زمان عملکرد دستگاه‌های فتوسل با توجه به میزان حساسیت این نوع دستگاه‌ها اساساً می‌تواند متفاوت باشد اما درهرصورت مهم بوده که دستگاه فتوسل در موقع تاریکی شب، لامپ را روشن کرده و در هنگام روشنایی روز، لامپ را خاموش کند.

آموزش سیم‌کشی فتوسل چهار سیم

فتوسل ها در اصل به‌صورت سه سیم و یا چهار سیم می‌باشند. در بخش قبلی به شیوه‌های سیم‌کشی فتوسل سه سیم اشاره شد و حال نیز به سراغ شیوه‌های نصب و سیم‌کشی فتوسل چهار سیم پرداخته خواهد شد:
در دستگاه‌های فتوسل چهار سیم، عموماً دو عدد از سیم‌های وصل شده به این دستگاه همرنگ می‌باشند و معمولاً این دو سیم همرنگ در رنگ‌های سفید و یا آبی مشخص می‌شوند. دو سیم همرنگ موجود در فتوسل در کل سیم‌های نول فتوسل است. دورنگ باقی‌مانده سیم‌ها در فتوسل چهار سیم اساساً یکی به رنگ سیاه است که به شکل مستقیم به فاز متصل می‌شود و دیگری به رنگ قرمز بوده که باید به یک سر لامپ بسته شود. رنگ‌بندی مدارها و سیم‌ها در فتوسل های چهار سیم به‌قرار زیر می‌باشند:

1- دو سیم آبی یا سفید: این دو سیم غالباً به نول لامپ و نول ساختمان متصل خواهد شد.

2- یک سیم قرمز: فاز خروجی به لامپ متصل خواهد شد.

3- یک سیم سیاه: فاز فتوسل بوده که به فاز اصلی ساختمان نیز وصل خواهد شد.

در هنگام نصب و سیم‌کشی این نوع از فتوسل ها، سیم‌ها غالباً دوبه‌دو به‌صورت سیم‌های ورودی و خروجی طبقه‌بندی خواهند شد. دو سیم آبی (سفید) و سیاه به‌عنوان برق ورودی محسوب شده و دو سیم آبی (سفید) و قرمز به‌عنوان برق خروجی تعیین خواهد شد در موقع نصب دستگاه فتوسل چهار سیم، سیم‌های سفید و سیاه به برق 220 ولت شهری متصل می‌شود و سیم سیاه مثبت و سیم سفید منفی خواهد شد. در ادامه سیم‌های سفید و قرمز به لامپ مربوطه متصل خواهد شد و در آخر سیم قرمز مثبت و سیم سفید منفی می‌شود.

بهترین روش تنظیم فتوسل

از ویژگی‌های کلی و مهم فتوسل سه سیم و چهار سیم می‌توان به میزان حساسیت این نوع دستگاه به نور اشاره نمود که سبب کاهش و افزایش میزان نور می‌شود. برای تنظیم کردن میزان حساسیت فتوسل باید در گام نخست کلاهک روی فتوسل به‌صورت پیچی باز شود و بعد از برداشتن کلاهک از روی فتوسل یک عدد ولوم کوچک (ژاپنی یا چینی) یا پتانسیومتر در این قسمت مشاهده خواهد شد. با بهره‌گیری از یک پیچ‌گوشتی کوچک چهارسو ولوم موجود در فتوسل چرخانده خواهد شد.
برای تنظیم کردن فتوسل به این صورت که فقط بعد از تاریک شدن هوا عمل کند، باید ولوم کوچک موجود در دستگاه برخلاف عقربه‌های ساعت چرخانده شود تا میزان حساسیت فتوسل به نور کاهش یابد.

از طرف دیگر برای تنظیم نمودن فتوسل در هنگام روشن شدن هوا می‌توان پتانسیومتر یا ولوم کوچک در فتوسل را در جهت عقربه‌های ساعت چرخاند. به‌طورکلی با رعایت نمودن تنظیمات لازم در فتوسل، میزان حساسیت فتوسل به نور زیاد خواهد شد و درنتیجه در روزهای شرجی و بارانی نیز فتوسل عمل می‌کند و سبب روشن شدن چراغ می‌شود. توجه به این نکته که در موقع خرید فتوسل نباید به تنظیمات اولیه پتانسیومتر یا ولوم فتوسل دست زد، امری ضروری و حیاتی بوده زیرا با دست‌کاری کردن و به هم زدن تنظیمات اولیه فتوسل، فتوسل دیگر به‌خوبی کار نخواهد کرد.

روش متصل شدن فتوسل به کلیدهای دو پل

کلیدهای دو پل اساساً شامل سه پیچ می‌باشند، یکی از پیچ‌ها مسی‌رنگ بوده و درکل به‌عنوان پیچ‌های مشترک معرفی می‌شود و دو پیچ دیگر آن همرنگ بوده و به‌عنوان پیچ غیرمشترک معرفی خواهند شد. برای سیم‌کشی و راه‌اندازی دستگاه فتوسل سه سیم به کلید دو پل فقط باید با توجه به مراحل زیر پیش رفت:

1- در گام نخست باید یکی از پیچ‌های غیرمشترک کلید دو پل به مهتابی متصل شود و بعداً این پیچ نیز به سیم نول وصل شود.
2- در مرحله بعدی دیگر پیچ غیرمشترک کلید دو پل به سیم سیاه‌رنگ موجود در فتوسل بسته خواهد شد.
3- دو سیم قرمز و سفید فتوسل سه سیم اساساً به دو سر لامپ مهتابی متصل خواهند شد.
4- سیم سفید فتوسل نیز به سیم نول وصل می‌شود.